Gözlem ile istenilen portların tüm sinyalleşme bilgileri, bir çağrının başlatılması, sürdürülmesi ve sonlandırılması sırasındaki tüm olaylar görüntülenebilir.
Gözlem yapmak için metin kutusuna santralın ip adresi Ya da url adresini, port numarasını, login şifresini ve gözlemlenecek portun erişim kodunu yazın
Bağlantı sağlandığında alttaki ikon yeşil rengi alır, bağlantı sağlanamaz ise kırmızı rengi alır. Bağlantıyı koparmak için Bağlantıyı çöz butonunu tıklayın, ekrandaki bilgilerin kaymasını durdurmak için Kaydır butonunu tıklayın.
Gözlem ekranına gelen kayıtları gözlemi sonlandırıp text formatında Email atmak için E-Posta butonuna basın
Xtools ile aynı anda 2 farklı port gözlem yapılabilir.
Gözlem komutunun detaylarına inmeden önce, OSI modellemesinden de kısaca bahsedilmesinde yarar vardır. Sinyalleşme protokollerindeki fonksiyonlar, ISO (International Standards Organization)tarafından tanımlanmış OSI modellemesine göre farklı seviyelerde (layers) gruplandırılmaktadır.
Genel olarak OSI modellemesinde 7 farklı seviye tanımlanmıştır. Bu seviyelerden ilk üçü TELESİS tarafından da uygulanan pek çok sinyalleşme protokolünün standartlarının tanımlanmasında temel teşkil etmiştir.
- Seviye-1 (Layer-1) yada Fiziksel seviye, adından da anlaşılacağı gibi fiziksel arayüzdeki elektriksel karakteristikleri, ve de kodlama (AMI, HDB3 coding v.b) ve hata giderme (CRC4 gibi)işlemlerinin tamamına karşılık gelmektedir.
- Seviye-2 (Layer-2) yada Data Link seviyesi iki ara yüz arasında güvenli iletişimin temel fonksiyonlarını ifade etmektedir.
- Seviye-3 (Layer-3) yada Network seviyesi ise iki ara yüz arasında veri yada ses iletişiminin kurulmasını ve servislerin çalışmasını sağlayan fonksiyonları içermektedir.
Yalnız, SS7 protokollerinin gelişimi, OSI modellemesinin öncesine dayandığından, SS7 protokollerindeki fonksiyonların gruplandırılması bir miktar farklılık göstermektedir. Örnek olarak SS7 ISUP sinyalleşme fonksiyonları MTP (message transfer part) ve ISUP (ISDN user part) olarak iki parçaya bölünmekte, MTP OSI modellemesinde Seviye-1,2,ve 3'e karşılık gelmektedir. ISUP ise tüm bu seviyelerin bir üstünde ayrı bir seviye olarak yer almaktadır.
Gözlem komutuna geri dönülecek olursa, gözlenecek porttaki sinyalleşmelerde görülmek istenen detay, Kullanıcılar-Çözümleme komutuyla seçilir. Kullanıcılar-Çözümleme komutunun açtığı diyalog kutusunda, çözümlenmesi istenen sinyallerin yanlarındaki onay kutuları işaretlenir. Diyalog kutusundaki seçenekler aşağıda listelenmiştir:
- Çağrı Kontrol (Call Control CC) mesajları ; Port Seviye-3 mesajları ile CCE arasındaki haberleşme,
- CCITT Sinyalleşme sistem no.7 ISUP ; ITU-T No.7 sinyal kanalındaki ISUP mesajları,
- CCITT Sinyalleşme sistem no.7 MTP ; ITU-T No.7 sinyal kanalındaki MTP mesajları,
- ISDN Seviye-3 Q.930 ; ETSI DSS-1 D-kanalındaki Layer 3 mesajları,
- ISDN Seviye-2 Q.920 ; ETSI DSS-1 D-kanalındaki Layer 2 mesajları,
- Cept E1 seviye-1 ; 2.048 Mbit portun fiziksel seviyedeki durumu ile ilgili (senkronizasyonun sağlanması, alarm alınması, slip vb) bilgiler.
- ISDN Basic Rate seviye-1 ; Basic Rate ISDN portun fiziksel seviyedeki durumu ile ilgili (senkronizasyonun sağlanması, alarm alınması, slip vb) bilgiler,
- Çoklu frekans sinyalleşme tonları ; MFR1 ve MFR2 gibi çeşitli sinyalleşmelerde kullanılan adres ve interregister tonlarının algılanması yada üretilmesi durumlarını gösterir.
CC makinası tüm seviyelerin üzerinde yer almakta olup ve bir altındaki seviye (Seviye-3) ile irtibattadır. CCE ile Seviye-3 arasındaki haberleşmede, sinyalleşme şeklinin tipine bakılmaksızın, ilgili çağrının başlatılması, sürdürülmesi ve sonlandırılması için gerekli denetim yapılmaktadır.
ITU-T (Önceki adı ile CCITT) No.7 ISUP ve MTP, ISDN Seviye-2 ve 3 mesajları çözümlemeleri ITU-T, ETSI'nin ilgili standartlarında tanımlandığı şekilde detaylı olarak yapılmaktadır. Bilgiler Binary, Hexadecimal ve alfabetik açıklamalar şeklinde ayrı ayrı ve detaylı olarak ekrana getirilmektedir.
CC bilgilerinin çözümlenmesinde ITU-T Q.931 standardı esas alınmıştır. ITU-T Q.931, ISDN şebeke ve işletim için detaylandırılmış bir standarttır. ISDN standartlarına uygun tasarlanmış Telesis santrallarında, tüm çağrıların Çağrı Modellemesi (Call Modelling) de ISDN standartlarına uygundur.
Bir çağrının, gelen (incoming yada originating side) ve çıkan (outgoing yada termination side) olarak iki tarafı mevcuttur, Çağrının kontrolü esnasında gelen-çıkan portlar ile ilgili olarak Seviye-3'den CCE ye ve CCE den Seviye-3'e çağrı denetim ilkelleri (Call Control Primitives - CCP) alınıp gönderilmektedir.
CCP'ler Bildirim (Indication), Talep (Request), Cevap (Response)'lardan oluşur. CCP'ler portun tipi ve fiziksel özelliklerinden bağımsız olarak çağrının kurulması, sürdürülmesi ve sonlandırılması için hangi algoritma ve işlemlerin çalıştırılacağı yada çalıştırıldığını belirtir. Çözümlenen CCP'ler ITU-T Q.931'de tanımlılar ve bunlara ilave edilen TELESİS tanımlı aşağıda listelenenlerdir:
Indication (Bildirim) CCP'leri (Seviye-3'ten CCE'ye doğru):
- "SetupIndication" (ÇağrıkurBildirimi)
- "InfoIndication" (BilgiBildirimi) ardından aşağıdaki çeşitler
- " DialPulse"
- " Dtmf"
- " MF R1"
- " MFC R2"
- " Keypad facility"
- " Called party address"
- " Subsequent number"
- "DtmfReceiverTimeout" (DTMFalıcıZamanAşımı)
- "ReleaseConfirm" (BırakmaTeyidi)
- "HoldIndication" (BekletmeBildirimi)
- "RetrieveIndication" (YakalamaBildirimi)
- "SuspendIndication" (TutmaBildirimi)
- "ResumeIndication" (ToplamaBildirmi)
- "ReleaseIndication" (BırakmaBildirimi)
- "ConnectIndication" (BağlantıBildirimi)
- "AlertingIndication" (ZilçalmaBildirimi)
- "ConnectAckIndication" (BağlantıKabulBildirimi)
- "ProceedingIndication" (DevamBildirimi)
- "RoutingFailure" (YönatamaHatası)
- "MoreInfoIndication" (DahafazlaBilgiBildirimi)
- "DisconnetIndication" (BağlantıkoptuBildirimi)
- "InbandInfoIndication" (BantiçiBilgiBildirimi)
- "StatusIndication" (StatüBildirimi)
- "ProgressIndication" (İlerlemeBildirimi)
- "NotifyIndication" (İlan)
- "SuspendConfirm" (TutmaTeyidi)
- "SuspendRejectIndication" (TutmaRedBildirimi)
- "ResumeConfirm" (GerialmaTeyidi)
- "ResumeRejectIndication" (GerialmaRedBildirimi)
- "StartChargingIndication" (ÜcretlendirmeyeBaşlaBildirimi)
- "CamponIndication" (SıradabeklemeBildirimi)
- "MaliciousCallIndication" (KötücülAramaBildirimi)
- "FacilityIndication" (ÖzellikBildirimi)
- "AniToneIndication" (AniTonBildirimi)
- "RingStartIndication" (ZilBaşlamaBildirimi)
- "RingStopIndication" (ZilSusmaBildirimi)
- "AniStartIndication" (AniBaşlamaBildirimi
- "AniStopIndication" (AniSusmaBildirimi)
Request (talep) ve Response (Cevap) CCP'leri (CCE'den Seviye-3'e doğru)
- "RejectRequest" (Reddettalebi)
- "DisconnectRequest" (BağlantıçözTalebi)
- "MoreInfoRequest" (DahafazlaBilgiTalebi)
- "ProceedingRequest" (DevamTalebi)
- "ReleaseRequest" (BırakmaTalebi)
- "SetupRequest" (ÇağrıkurTalebi)
- "AlertingRequest" (ZilçalmaTalebi)
- "ConnectRequest" (BağlantıTalebi)
- "ConnectResponse" (BağlantıCevabı)
- "HoldResponse" (BekletmeCevabı)
- "HoldRejectRequest" (BekletmeRedCevabı)
- "NotifyRequest" (İlanTalebi)
- "RetrieveResponse" (ToplamaCevabı)
- "RetrieveRejectRequest" (ToplamaRedcevabı)
- "InfoRequest" (BilgiTalebi)
- "ProgressRequest" (İlerlemeTalebi)
- "SuspendResponse" (TutmaCevabı)
- "SuspendRejectRequest" (TutmaRedCevabı)
- "ResumeResponse" (GerialmaCevabı)
- "ResumeRejectRequest" (GerialmaRedTalebi)
- "SuspendRequest" (TutmaTalebi)
- "ResumeRequest" (GerialmaTalebi)
- "ChargePulseRequest" (ÜcretDarbesiTalebi)
- "VoiceMessageRequest" (SesliMesajTalebi)
- "MaliciousCallRequest" (KötüAramaTalebi)
- "RingStartRequest" (ZilBaşlamaTalebi)
- "RingStopRequest" (ZilSusmaTalebi)
- "AniStartRequest" (AniBaşlamaTalebi)
- "AniStopRequest" (AniSusmaTalebi)
Gözlem sırasında ekranda, TO CC olarak belirtilen satırlar, CCE ye, FROM CC olarak belirtilen satırlar ise CCE den Porta doğru yollanan CCP'leri ifade eder.
Gözlemciye kolaylık sağlamak amacı ile Gözlem penceresinden izlenebilen Çağrı Kontrol ve diğer sinyalleşme olaylarında Xtools aşağıda listelenen renk kodlarını kullanır:
- CC'lerden, CCE ye doğru yaratılan CCP'ler (TO CC) koyu mavi,
- CC'lerden porta doğru yaratılan CCP'ler (FROM CC) açık mavi,
- Ortak kanal sinyalleşme (DSS-1, QSig, SS7) D-kanalı sinyalleşmeleri, CCE den porta (XMT) koyu kırmızı,
- Ortak kanal sinyalleşme (DSS-1, QSig, SS7) D-kanalı sinyalleşmeleri, porttan alınan paketler (RCV) açık kırmızı,
- Çoklu frekans sinyalleşmeleri ana işlem, CCE den yaratılan koyu yeşil,
- Çoklu frekans sinyalleşmeleri ana işlem, CCE ye doğru açık yeşil,
- Çoklu frekans sinyalleşmeleri ve ilişkili işlem, CCE den yaratılan koyu gri ,
- Çoklu frekans sinyalleşmeleri ve ilişkili işlem, CCE ye doğru açık gri,
- 1 bitten fazla CAS (Kanal atamalı sinyalleşme) da yollanan bitlerde değişiklik koyu yeşil,
- 1 bitten fazla CAS (Kanal atamalı sinyalleşme) da alınan bitlerde değişiklik açık yeşil,
- E1 fiziksel seviye senkronizasyonu koyu gri,
- Port'un layer 1 den istekleri koyu yeşil,
- Layer 1 başlatımı açık yeşil,
- Xtools ile Xymphony arasında uyum sağlanamayan mesajlar ise siyah renktedirler.
